Absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Łódzkiego (praca magisterska nt. poezji K. I. Gałczyńskiego, promotor: prof. Zdzisław Skwarczyński). W latach 1972-1974 odbyła we Francji (Uniwersytet Lyon III) studia z zakresu języka i kultury francuskiej (udział w seminarium z literatury porównawczej). W 1979 r. obroniła pracę doktorską Sentymentalny romantyk. Program poetycki Józefa Bohdana Zaleskiego (promotor: prof. Krystyna Poklewska), za którą otrzymała nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Rozprawa została następnie - w zmienionej wersji - opublikowana jako Wstęp do poezji Zaleskiego w Bibliotece Narodowej. W latach 1983-1984 była stypendystką Rządu Włoskiego (Rzym) oraz Uniwersytetu Państwowego w Mediolanie. W roku 1985 ukończyła roczny kurs w Studium Podyplomowym Nauczania Języka Polskiego jako Obcego na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1986-1993 pracowała jako lektor języka polskiego na Uniwersytecie w Mediolanie. Autorka dwóch cykli wykładów na uczelniach zagranicznych (Mediolan, Bratysława). W roku 2010 Rada Wydziału Filologicznego UŁ nadała jej tytuł doktora habilitowanego (książka Istnieć w dwoistym świecie… Model człowieka i obrazy Boga w poezji Bolesława Leśmiana).
Jest członkiem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza oraz Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Wchodziła w skład redakcji rocznika naukowego "Literaturoznawstwo".
W swoich badaniach zajmuje się twórczością poetów polskiego romantyzmu (Mickiewicz, Zaleski, Norwid i in.) oraz poezją dwudziestowieczną (m.in. Leśmian, Miłosz, Herbert).
Sylwetka prof. Barbary Stelmaszczyk w bazie NaukaPolska.pl
Sylwetka prof. Barbary Stelmaszczyk w bazie NaukaPolska.pl
PUBLIKACJE
Studia i szkice
1. O muzyczności Niobe K. I. Gałczyńskiego. Zagadnienie łączności między rodzajami sztuk pięknych, w: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych” R. XXIV z. 4, Łódź 1970, s.1-7
2. Sentymentalny romantyk z Ukrainy. (Warszawskie początki kariery literackiej J. B. Zaleskiego), „Prace Polonistyczne” seria XXXII 1976, s.157-177
3. Russowskie inspiracje w sentymentalizmie i romantyzmie polskim na początku XIX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-społeczne” seria I z. 47, Łódź 1979, s. 45-57
4. Funkcja snu w poezji Bohdana Zaleskiego, „Prace Polonistyczne” 1979 ser. XXXV 1976, s. 95-103
5. Wokół programu poetyckiego Bohdana Zaleskiego, „Ruch Literacki” 1979 z. 5, s.329-341
6. O poezji Bohdana Zaleskiego z lat emigracji. Tradycja sentymentalna w romantyzmie polskim, „Pamiętnik Literacki” LXXII 1981 z. 3, s.107-148
7. Wstęp w: Kwiaty Łódzkie. Antologia poezji o Łodzi, wybór i oprac. Z. Skibiński i B. Stelmaszczyk-Świontek, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1982, s.7–19
8. Cyprian Norwid - w stulecie śmierci, „Studia Norwidiana”, Lublin 1984, z. 2 (sprawozdanie naukowe z ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej przez Uniwersytet Łódzki w grudniu 1983)
9. Wstęp w: J. B. Zaleski, Wybór poezyj, wstęp oprac. B. Stelmaszczyk, wybór i komentarze C. Gajkowska), wyd. „Biblioteka Narodowa” seria I, nr 30, Wrocław 1985, s. III-XCVI
10. Norwid. O powołaniu artysty i człowieka, w: C. Norwid, Wybór poezji, wybór, wstęp i komentarze B. Stelmaszczyk-Świontek, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1988 (I wydanie), Łódź 1989 (II wydanie), s. 5-30
11. Hasło: Pokolenia literackie, (wraz z K. Ratajską) w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, pod red. J. Bachórza i A. Kowalczykowej, Wrocław 1991, s.726-729
12. Gianni Vattimo, „Teksty Drugie” 1996, nr 1 (37), s. 115-120
13. Sfera miłości – O wierszu „Snuć miłość...” w: Wiersze Adama Mickiewicza. Analizy, komentarze, interpretacje, pod red. J. Brzozowskiego, Wydawnictwo Wojciech Grochowalski, Łódź 1998, s.211-218
14. Między niebem a ziemią czyli o niezbieżności dwóch porządków. O wierszu [Wyruszyła dusza w drogę...], w: Poezje Bolesława Leśmiana. Interpretacje, pod red. B. Stelmaszczyk i T. Cieślaka, „Universitas”, Kraków 2000, s. 115–135
15. Bohaterów Leśmianowskich rozmowy z Bogiem, w: Twórczość Bolesława Leśmiana. Studia i szkice, pod red. T. Cieślaka i B. Stelmaszczyk, „Universitas”, Kraków 2000, s. 87–96
16. Epilog na odejście. Ostatnie przesłanie poetyckie Herberta, w: Twórczość Zbigniewa Herberta, pod red. M. Woźniak-Łabieniec i J. Wiśniewskiego, „Universitas”, Kraków 2001, s. 315–330
17. Demony erotyki – groteskowo-gotyckie powinowactwa w balladach Bolesława Leśmiana, w: Wokół gotycyzmów – wyobraźnia, groza – okrucieństwo, pod red. G. Gazdy, A. Izdebskiej, J. Płuciennika, „Universitas”, Kraków 2002, s. 287–298
18. Autoportret poety z kobietą w tle, w: Rozjaśnianie ciemności. Studia i szkice o Norwidzie, pod red. J. Brzozowskiego i B. Stelmaszczyk, „Universitas”, Kraków 2002, s. 53–72
19. Tekst – przekład – interpretacja. O „Padlinie” Charlesa Baudelaire’a, w: Język – Literatura – Dydaktyka, tom 2, pod red. R. Jagodzińskiej i A. Morawca, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2003, s. 143–153
20. Leśmianowski „Srebroń”. Poetycka refleksja o sensie istnienia, nicości i sztuce poezji, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, Seria I nr 2: Literaturoznawstwo, pod red. R. Jagodzińskiej i A. Morawca, Łódź 2003, s. 23-34
21. Leśmianowska podróż – lot w pogoni za bezkresem, w: Romantycy – fantastyka – podróż, „Prace Polonistyczne”, Seria LVIII 2003, pod red. J. Brzozowskiego i B. Stelmaszczyk (tom prac dedykowanych prof. Krystynie Poklewskiej), ŁTN, Łódź 2003, s.193–202
22. Poetycki ogród Leśmiana. O dwoistości, odbiciu i zmiennych perspektywach widzenia świata, „Rocznik Towarzystwa literackiego imienia Adama Mickiewicza” XXXVIII/2003, Warszawa 2004, s. 3-16
23. Leśmian – pokonywanie tragizmu, w: Problemy tragedii i tragizmu, pod red. H. Krukowskiej i J. Ławskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005, s. 683-690
24. Po stronie „czucia i wiary”. Ślady i kontynuacje idei romantycznych w poezji Bolesława Leśmiana, w tomie zbiorowym: Światło w dolinie. Prace ofiarowane Profesor Halinie Krukowskiej, pod red. K. Korotkicha, J. Ławskiego, D. Zawadzkiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2007, s. 875 – 896
25. Miłość – energia istnienia. O tematyce miłosnej w wierszach Bolesława Leśmiana, w: Miejsce Leśmianowskiej twórczości w literaturze polskiej, oprac. D. Zwolińska, Zamość 2007, s. 35-52
26. „Malinowy chruśniak” jako figura Leśmianowskiego ogrodu świata, w tomie zbiorowym: Awangardowa encyklopedia czyli słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł różnych. Prace ofiarowane Profesorowi Grzegorzowi Gaździe, pod red. I. Hübner, A. Izdebskiej, J. Płuciennika, D. Szajnert, Łódź 2008, s. 203-209
27. Magia Leśmianowskiego sadu, w: Modernizm. Zapowiedzi - krystalizacje - kontynuacje, red. A. Grzelak, M. Kurkiewicz, P. Siemaszko, Bydgoszcz 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 430-449
28. Zasada dialogiczności i wielogłosowości w lirycznym "epos" Leśmiana. w: Dramatyczność i dialogowość w kulturze, pod red. Anny Krajewskiej, Danuty Ulickiej, Piotra Dobrowolskiego, Poznań 2010, Wydawnictwo Naukowe UAM. s.375-390
29. „Ja” romantyczne w strukturze poetyckiej opowieści. Formy lirycznej ekspresji w romantycznych gatunkach synkretycznych – przykłady polskich reprezentacji, w: Przygody romantycznego „Ja”. Idee – strategie twórcze – rezonanse, pod red. Marii Berkan Jabłońskiej i Barbary Stelmaszczyk, Poznań 2012, s. 15-57
30. Poeta „śmiesznie spóźniony”. Leśmian w oczach twórców Dwudziestolecia (z krótkim komentarzem do przedwojennych ocen i powojennych rewizji), w: Stolice i prowincje kultury. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Alinie Kowalczykowej, pod red. J. Brzozowskiego, M. Skrzypczaka, M. Stanisza, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2012, s. 404-425
31. Miłosz:
autorefleksja jako temat poetyckiego opisu, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia
Litteraria Polonica” 4 (18) 2012, s. 161-176
32. „Światło niebieskiego stropu” w ciemnym
wnętrzu obrazu. Wczesne wiersze Miłosza, „Białostockie Studia
Literaturoznawcze”, z. 3, 2012, s. 289-297
33. Norwidowska etyka twórcy i jej odbicie w
dyskusji nad paradygmatem romantyzmu. Dwie interpretacje, „Ruch
Literacki” 2013, z. 2 (317), s. 161-176
34. Czesława Miłosza geografia „podniesiona do
drugiej potęgi” w: Geografia i
metafora, pod red. E. Konończuk, E.
Nofikow i E. Sidoruk, Białystok 2013, s.
45-60
35. Poeta
Grochowiak – „dusza czująca” uwięziona w oście, „Przegląd Humanistyczny” nr
2, 2014, s. 19-34
Wybrane recenzje i tłumaczenia
1. Nowa księga interpretacji, „Nowy Wyraz” 1975 nr 3, (rec. z tomu zbiorowego: Nowela - Opowiadanie - Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, pod red. K. Bartoszyńskiego, M. Jasińskiej-Wojtkowskiej, S. Sawickiego, Warszawa 1974)
2. Rec. z księgi: Roman et Lumières au XVIII siècle. Colloque sous la présidence de W. Krause, R. Pomeau, R. Garaudy, J. Fabre, Paris 1970, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” XIX 1976 z. 2 (37)
3. Rec. z książki: J. F. Fert, Norwid - poeta dialogu, Wrocław 1982 (rec.: „Ruch Literacki” nr 7/8, 1985)
4. O żywiole lirycznym Norwida, „Studia Norwidiana”, nr 26, Lublin 2008 (rec. z tomu zbiorowego Liryka Cypriana Norwida, red. P. Chlebowski i W. Toruń, Lublin 2003), s. 204-220
5. Tłumaczenie z jęz. włoskiego: Gianni Vattimo, Hermeneutyka - nowa koine, „Teksty Drugie” 1996 nr 1 (37), s. 121-131
6. Tłumaczenie z jęz. włoskiego: G. Vattimo, Postnowoczesność i kres historii, w: Postmodernizm. Antologia przekładów, wybrał, oprac. i przedmową opatrzył R. Nycz, Wydawnictwo „Baran i Suszczyński”, Kraków 1997, s.128-144
Opracowania: skryptu, antologii, wyboru poezji
1. Opracowanie (wraz z K. Poklewską) na podstawie wykładów S. Kawyna, skryptu dla studentów - o literaturze krajowej polskiego romantyzmu: S. Kawyn, Literatura polska w kraju w latach 1831 - 1863. Wykłady, UŁ, Łódź 1972
2. Kwiaty Łódzkie. Antologia poezji o Łodzi - wybór i oprac. (wraz ze Z. Skibińskim), Łódź 1982
3. Cyprian Norwid. Wybór poezji, wybór, wstęp i komentarze B. Stelmaszczyk-Świontek, Łódź 1988 (I wydanie); Łódź 1989 (II wydanie)
Monografia
1. Istnieć w dwoistym świecie… Model człowieka i obrazy Boga w poezji Bolesława Leśmiana, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, ss.313
Naukowa redakcja wieloautorskich monografii
1. Poezje Bolesława Leśmiana. Interpretacje, pod red. B. Stelmaszczyk i T. Cieślaka), „Universitas” Kraków 2000, ss.175
2. Twórczość Bolesława Leśmiana. Studia i szkice, pod red. T. Cielaka i B. Stelmaszczyk, „Universitas” Kraków 2000, ss. 431
3. Rozjaśnianie ciemności. Studia i szkice o Norwidzie, pod red. J. Brzozowskiego i B. Stelmaszczyk, „Universitas”, Kraków 2002, ss. 163
4. Romantycy – fantastyka – podróż, pod red. J. Brzozowskiego i B. Stelmaszczyk) „Prace Polonistyczne”, Seria LVIII 2003, ss. 318
5. Przygody romantycznego „Ja”. Idee – strategie twórcze – rezonanse, pod red. Marii Berkan-Jabłońskiej i Barbary Stelmaszczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, ss. 271